Tworzenie trwałej zmiany wymaga wspólnego i realnego działania.
Przed szkołą i systemem edukacji, przed nami wiele nowych wyzwań, którym nie sprostamy, będąc w pogłębiających się konfliktach. Aby rozwijać i zmieniać edukację potrzebujemy konstruktywnej współpracy, zamiast ciągłych napięć, kolizji i sporów. Mamy nadzieję, że zarówno raport Szkoła 2025 jaki i niniejsza publikacja staną się źródłem inspiracji, motywacji i porozumienia oraz dobrą bazą, by na szkołę przyszłości móc patrzeć z większą ufnością, nadzieją i pewnością.
Mając świadomość błędów i wad systemu edukacji, chcemy podkreślić, że tym systemem tu na dole, w szkole dla naszych dzieci, jesteśmy my, dorośli (nauczyciele/nauczycielki, rodzice). Powodzenie misji szeroko pojętego uzdrowienia szkoły oraz poprawy kondycji systemu oświaty zależy, naszym zdaniem, w największym stopniu właśnie od nas, od każdego z nas (od nas dorosłych), od nas jako pojedynczych osób współtworzących społeczności i wspólnoty szkolne, od naszych postaw, od naszych wartości, od tego czy szanujemy prawo do naszych indywidualnych działań i naszej indywidualnej pracy (przede wszystkim nad sobą), a także od tego, czy zechcemy się zmierzyć z własną odpowiedzialnością za to jak jest i działać razem z innym.
Mamy nadzieję, że opracowana przez nas diagnoza – raport Szkoła 2025 oraz niniejsza publikację okażą się realnym wsparciem dla osób i instytucji poszukujących praktycznych narzędzi i motywacji do działania.
Publikacja powstała w ramach projektu „Szkoła jest nasza” dzięki wsparciu Funduszu Obywatelskiego im. Ludwiki i Henryka Wujcóworaz Sieci Obywatelskiej Watchdog Polskaw ramach Funduszu Watchdogów.
#szkołajestnasza Dlaczego informacja i prawo dostępu do informacji jest ważne?
W naszym świecie informacja jest kluczowym zasobem. Tworzymy informacje, weryfikujemy je, podejmujemy na ich podstawie decyzje, wymieniamy je pomiędzy sobą: w lokalnej wspólnocie, w biznesie, w szkole, w państwie, za pośrednictwem Internetu lub tradycyjnych mediach.
Korzystanie z informacji jest podobne do oddychania. Oddychanie jest procesem automatycznym, w podobny sposób korzystamy z dostępnych nam informacji. Dopiero gdy zabraknie nam tlenu lub informacji zaczynamy bardzo szybko i dotkliwie odczuwać ich brak. Gdy mamy uważność na te aspekty życia, równie szybko zauważamy, gdy korzystamy z zanieczyszczonego powietrza czy nieprecyzyjnej lub zafałszowanej informacji.
Prawo do informacji publicznej pozwala angażować się w sprawy publiczne oraz brać udział w podejmowaniu decyzji zarówno na szczeblu lokalnym, jak i centralnym. Umożliwia podejmowanie działań strażniczych oraz obywatelskiej kontroli nad tym jak sprawowana jest władza w naszym państwie.
Na informacje w szkole możemy spojrzeć z dwóch perspektyw:
-informacja jest nieodzownym elementem procesu kształcenia. Informacje przekazywane są w procesie kształcenia i wychowywania przez nauczycielki i nauczycieli, ale przede wszystkich szkoła jest miejscem, gdzie mamy możliwość nabycia umiejętności i kompetencji, które pozwalają nam mądrze korzystać z informacji. Zarówno tych, które do nas docierają oraz tych zdobywanych samodzielnie.
-szkoła jest miejscem lokalnej wspólnoty, zorganizowanej zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, a także prawem i zwyczajami przyjętymi w danej placówce. Informacja pozwala aktywnie uczestniczyć w szkolnym życiu i tworzyć ją zgodnie z naszymi potrzebami i pomysłami.
Nie można przy tym zapominać, że szkoły, niezależnie od tego czy publiczne czy prywatne, realizują niezwykle istotne zadanie publiczne jakim jest oświata i kształcenie. W związku z tym ich funkcjonowanie powinno być jawne i transparentne. Sprzyja to budowaniu relacji oraz atmosfery zaufania pomiędzy wszystkimi grupami zaangażowanymi w szkołę: osobami uczącym się, nauczycielami, rodzicami, dyrekcją itd.
A jakie są Wasze myśli i doświadczenia związane z prawem do informacji w szkole? O prawie do informacji w szkołach przeczytacie też więcej w naszej publikacji, która ukaże się już w najbliższą środę.
W przypadku braku odpowiedzi na wniosek o informację publiczną lub gdy uzyskana odpowiedź jest niepełna/wymijająca istnieje możliwość złożenia „skargi na bezczynność” do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Nie ma ostatecznego terminu, w jakim taka skarga powinna/musi być złożona.
Skargę składa się w dwóch egzemplarzach, za pośrednictwem organu (instytucji/podmiotu), który nie odpowiedział na wniosek. W praktyce oznacza to, że skargę przekazujemy (za pośrednictwem tradycyjnej poczty, skrzynki ePUAP lub osobiście) do instytucji/podmiotu (np. szkoły), który zaskarżamy. Ta instytucja/podmiot ma obowiązek przesłać naszą skargę do sądu (administracyjnego, zgodnego z województwem, w którym instytucja/szkoła ma siedzibę) wraz z wnioskiem i swoją odpowiedzią i ma na to 15 dni.
Wpis od skargi na bezczynność wynosi 100 zł.
Wpis od wniosku o ukaranie grzywną wynosi 100 zł
Może się zdarzyć, że wniesienie skargi spowoduje udzielenie odpowiedzi na wniosek i w takiej sytuacji możliwe jest złożenie (także do wojewódzkiego sądu administracyjnego) wniosku o cofnięcie skargi.
Jeśli skarga na bezczynność zostaje uwzględniona, sąd sporządza uzasadnienie wyroku z urzędu i doręcza je pocztą tradycyjną lub za pośrednictwem skrzynki ePUAP, a poniesione koszty postępowania są nam zwracane. Jest duża szansa i prawdopodobieństwo, że w konsekwencji otrzymamy także odpowiedź na pierwotnie wysłane zapytanie o informację publiczną.
Latem zeszłego roku wysłaliśmy wnioski o informację publiczną do 2118 losowo wybranych szkół publicznych. Zebrane informacje miały posłużyć do obywatelskiego audytu szkolnej rzeczywistości. Choć prawo tego nie wymaga: – obszernie przedstawiliśmy uzasadnienie naszych pytań (pisaliśmy o potrzebie szerokiej diagnozy, planie przygotowania wspierającej publikacji zawierającej ustandaryzowaną i usystematyzowaną wiedzę, w tym prawną, oraz kompendium dobrych praktyk, które roześlemy do wszystkich szkół objętych monitoringiem), – przedstawiliśmy podstawę prawną (art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 10 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej), – poinformowaliśmy, że czas udzielenia odpowiedzi to 14 dni (art. 13 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej), – przedstawiliśmy, kim jesteśmy i czym zajmuje się stowarzyszenia Dopamina Lab, – dodaliśmy wskazówki dotyczące odpowiedzi na nasze pytania i szacowany czas, jaki może zająć przygotowanie odpowiedzi na nie, – w ślad za wnioskiem, w odstępie czasowym, przesłaliśmy przypomnienia.
Do odpowiedzi na taki lub podobny wniosek zobowiązana jest każda ze szkół, jako instytucja publiczna (art. 4 ust. pkt. 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej), bez zbędnej zwłoki, w terminie do maksymalnie 14 dni z możliwością przedłużenia do 2 miesięcy (art. 13 ustawy o dostępie do informacji publicznej).
Finalnie ma wniosek odpowiedziało 1030 szkół. Nie otrzymaliśmy odpowiedzi od 1088, czyli 51%. Czy ten wynik nas dziwi? Nie aż tak bardzo. Mamy kilka hipotez, dotyczących tego, co mogło stać na przeszkodzie przygotowania odpowiedzi. A Wy co myślicie o tych proporcjach? O prawie do informacji w szkołach przeczytacie więcej w naszej publikacji, która ukaże się na przełomie kwietnia i maja 2025 r. _ Projekt „Szkoła jest nasza” wspiera Fundusz Obywatelski im. Ludwiki i Henryka Wujców oraz Sieć Obywatelska – Watchdog Polska w ramach Funduszu Watchdogów.
Z ogromną radością i entuzjazmem zapraszamy nauczycieli i nauczycielki, osoby pracujące w szkołach, rodziców, opiekunów, osoby uczące się, przedstawicieli władz samorządowych i wszystkich, którym temat kondycji polskich szkół nie jest obojętny, na konferencję “ZDROWA SZKOŁA”.
Spotkajmy się, by porozmawiać o tym, jaka szkoła jest i jaka mogłaby być oraz jak w oparciu o diagnozę, regularne mapowanie wyzwań i planowanie rozwiązań, możemy realnie, wspólnie budować i rozwijać dobre, w rozumieniu środowiska pracy i uczenia się, szkoły.
Przyjrzymy się filarom i dobrym praktykom, których potrzebujemy oraz wyzwaniom, z którymi musimy się mierzyć i które dotykają zarówno osoby uczące, jak i uczące się oraz całe otoczenie.
Wspólnie zastanowimy się, jak tworzyć przestrzeń do wspólnego działania i sprawiać, by szkoły stawały się po prostu lepszymi miejscami – budującymi i integrującymi wspólnotę lokalną, w których chce się spędzać czas, bez względu na wiek i status.
Stworzymy zalążek lokalnej, zdrowej, okołoszkolnej sieci wsparcia.
WSRÓD PRELEGENTEK m.in.:
– Anna Dęboń – prezeska Stowarzyszenia Dopamina Lab, aktywistka edukacyjna, pedagożka, wykładowczyni w Kolegium Indywidualnych Studiów Międzyobszarowych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach – za troskę o prawa uczniów i uczennic doceniona przez redakcję Wysokich Obcasów wyróżnieniem jako jedna z 50 Śmiałych Kobiet 2022, ambasadorka przywództwa/zarządzania wspierającego dobrostan oraz kulturę współpracy i relacji w organizacjach/instytucjach, ambasadorka zdrowej szkoły – PREMIERA RAPORTU z przeprowadzonego jesienią 2024 przez Stowarzyszenie Dopamina Lab szerokiego monitoringu codzienności i praworządności szkolnej (ok. 2000 szkół) oraz publikacji „Zdrowa szkoła” i „Szkoła jest nasza”.
– Justyna Suchecka – dziennikarka, autorka szeregu artykułów i książek o młodzieży i edukacji, w tym ,,Cała nadzieja w szkole. Polska edukacja może być wspaniała” – z wystąpieniem dot. nadziei, współpracy, wyzwań i tym, co możemy (z)robić TERAZ dla polskiej edukacji
– Anna Cieplak – pisarka, aktywistka, animatorka kultury – z wystąpieniem dot. technologii, przebodźcowania, higieny cyfrowej i prawa do uwagi
– Anna Jach-Falkiewicz – pedagożka, animatorka społeczności lokalnych, projektantka terenów zieleni wokół szkół i przedszkoli – z wystąpieniem dot. integracji, ogrodów społecznych i roli zieleni w szkole
BĘDĄ Z NAMI:
– Kinga Michałowska – prawniczka, prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie dr hab. nauk prawnych, naukowczyni i praktyczka, specjalizująca się m.in w zagadnieniach ochrony praw dziecka (jako osoby uczącej, dziecka w środowisku rodzinnym i pacjenta/pacjentki) oraz prawem oświatowym
– Piotr Sołowij – radca prawny specjalizujący się w prawie dostępu do informacji publicznej, praktyk i zwolennik idei, że prawo jest narzędziem służącym do pomocy drugiemu człowiekowi oraz budowy dobrego państwa
– Dorota Szewczyk – dyrektorka sosnowieckiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli, trenerka, edukatorka ze specjalizacją w rozwijaniu programów edukacyjnych, profilaktycznych i szkoleniowych, które wspierają rozwój osobisty oraz zdrowie emocjonalne
To jeszcze nie wszyscy nasi Goście i Gościnie. Szczegółowy program podamy już wkrótce.
Kiedy: 7 kwietnia 2025 r (poniedziałek) godz. 10:00 – 19:00 Gdzie: MBP Sosnowiec / Zagłębiowska Mediateka ul. Kościelna 11 WSTĘP WOLNY – OBOWIĄZUJĄ ZAPISY! Liczba miejsc jest ograniczona i decyduje kolejność zgłoszeń.
Spotkania planujemy w tempie i atmosferze sprzyjającej kreatywności i sieciowaniu się, w podziale na część wykładową, część warsztatową i momenty wytchnieniowe w zielonych wnętrzach Zagłębiowskiej Mediateki.
WYDARZENIE TOWARZYSZĄCE – popołudniowe, otwarte SPOTKANIE AUTORSKIE Justyny Sucheckiej.
Widzimy się już 7 kwietnia 2025 r. Zarezerwujcie sobie czas i weźcie udział w całym wydarzeniu lub w wybranych jego punktach (adekwatnie do potrzeb).
DO ZOBACZENIA! _______________________________________ Organizatorem wydarzenia jest Stowarzyszenie Dopamina Lab Wierzymy, że ,,Szkoła jest nasza”, a to powoduje, że chcemy i mamy motywację by o nią dbać i się w nią angażować. Jesteśmy edukatorkami, aktywistkami, rodzicami i w naszych działaniach chcemy wspierać szkoły w budowaniu całościowych społeczności – wspólnot osób uczących się i ich rodzin, nauczycieli/nauczycielek i innych pracowników szkoły, mieszkańców – wsi, miast, dzielnicy oraz władz lokalnych.
Współpraca organizacyjna – Zagłębiowska Mediateka i Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Sosnowcu.
Projekt Zdrowa Szkoła wspiera finansowo Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej w ramach programu Building Bridges – projekt FRDL, który jest współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges – Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
Nasze działania związane z monitoringiem, raportem i publikacjami wsparł Fundusz Obywatelski im. Ludwiki i Henryka Wujca oraz Sieć Obywatelska Watchdog Polska przez wsparcie z Funduszu Watchodgów oraz narzędzie Obywatelskie fedrowanie danych.
Hop! Hop! Dzielimy się dzisiaj dobrą wiadomością i radością. 30 stycznia 2025 roku na antenie Radio Żory (godz. 19:00) wystartuje nasza audycja pt. Zdrowa Szkoła, czym jesteśmy, tak samo jak przejęci, to i podekscytowani.
A będzie to audycja o nadziei, trosce, przyrodzie, przyszłości i edukacji – zdrowej, przyjaznej, szytej na miarę, zorientowanej na człowieka, wspierającej i uważnej. Podczas tych wieczornych, (u)ważnych rozmów, do których będziemy zapraszać Gości i Gościnie, poruszać będziemy różne tematy okołoszkolne, takie jak: relacje, zaufanie, równość, dobrostan, komunikacja, prawo, prawa człowieka, szacunek, klimat, wspólnota, dzieciństwo, ogrody, demokracja, uczenie się, rodzicielstwo, zdrowie i zdrowie psychiczne, wrażliwość, dostępność i zmiana. Do usłyszenia się!
__
Projekt Zdrowa Szkoła wspiera finansowo Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej w ramach programu Building Bridges – projekt FRDL. Projekt współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges – Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
Nasz system edukacji jest w trakcie kolejnej reformy. Przyglądamy się wprowadzanym zmianom (z uwagą, nadzieją, czasem wątpliwościami). Jednocześnie wierzymy, że kimkolwiek jesteśmy i gdziekolwiek jesteśmy, mamy wpływ, który zaczyna się od nas samych.
A dzisiejszym postem rozpoczynamy cykl inspirujących poniedziałków. W książce „Kreatywne szkoły”, którą bardzo polecamy, Ken Robinson pisał: „Tętniąca życiem szkoła może karmić całą społeczność, stając się źródłem nadziei i kreatywnej energii.” Te słowa w pełni odzwierciedlają koncepcję zdrowej szkoły. Szkoły, która jest nasza, gdzie wszyscy naprawdę możemy czuć się dobrze, czuć się równi, niezależnie od tego co nas różni lub/i wyróżnia. To może być zdrowe, dobre miejsce, w którym dzieci i dorośli (rodzice, nauczyciele/nauczycielki, personel pomocniczy) działają razem i wspólnie organizują przyjazne środowisko wspierające uczenie się i rozwój.
Jak możemy tworzyć (oddolnie) zdrowe współpracujące i wspierające się szkolne społeczności? Macie na nie swój przepis? Podzielcie się nim pod postem!
19 grudnia 2024r. spotkaliśmy się (Anna Dęboń i Elzbieta Nowak) z Wojciech Dorosz (Trójka – Program 3 Polskiego Radia) w kawiarni w Dąbrowie Górniczej – w tej samej w której zorganizowaliśmy (jakieś blisko 6 lat temu) naszą pierwszą, miejską obywatelską naradę o edukacji (właśnie wtedy, na dobre, zaczęła się nasza dopaminowa przygoda ze szkołą).
Rozmawialiśmy m.in. o:
zrównoważonej, zdrowej szkole i szkolnej codzienności,
iluzji zmian systemowych i sile/znaczeniu zmian oddolnych w danej lokalności/społeczności,
I możecie tego, o czym mówiliśmy podsłuchać dzisiaj na antenie Radiowej Trójki (krócej) oraz (dzisiaj lub kiedyś) w podcaście „Cykl Obywatelski” (dłużej) – link w komentarzu.
W Dopamina Lab nieustająco wierzymy (w różnych gremiach przebija się ta sama nadzieja i ta sama tęsknota) w SZKOŁĘ DIALOGU I WSPÓŁPRACY, szkołę, do której chce się chodzić i w której chce się pracować (bo naprawdę na wiele rzeczy organizacyjnie mamy wpływ a system (choć wydaje się inaczej) w wielu punktach/sprawach sprzyja). Szkoła jest nasza!
DZIĘKUJEMY za każdą chwilę z Dopamina Lab w 2024 roku!
Jaki to był dla nas rok?
OPINIOWANIA – uczestniczyliśmy w pracach SOS dla edukacji, wspólnie tworząc rekomendacje i konsultując nowe przedmiotów – edukacji zdrowotnej i edukacji obywatelskiej.
UCZENIA SIĘ – braliśmy udział w spotkaniach, konferencjach, wydarzeniach i warsztatach dotyczących szeroko pojętych zmian w edukacji, komunikacji (m.in. techniki dobrej rozmowy) czy sposobów na organizowanie demokratycznych, odpornych na kryzysy i otwartych na zmiany wspólnot (w tym wspólnoty jaką jest społeczność szkolna).
PLANOWANIA – pracowaliśmy nad strategią działań i pomysłami na kolejne projekty i działania oraz modelem naszej pracy zespołowej. Przygotowaliśmy ramowy plan konferencji, która odbędzie się w pierwszej połowie kwietnia 2025 r. (szczegółów wypatrujcie z początkiem stycznia) oraz cykl audycji „Zdrowa Szkoła”, które prowadzić będziemy na antenie Radia Żory oraz w formie podcastu.
MONITORINGÓW (zbierania i analizowania danych) – prowadzimy monitoring szkolnej rzeczywistości (w oparciu o prawo do informacji we współpracy z Siecią Obywatelską Watchdog Polska z użyciem „obywatelskiego fedrowania” – fedrowanie.siecobywatelska.pl), którym objęliśmy ponad 2000 szkół z całej Polski (zebrane dane zamieniając w raport). Pracowaliśmy na zakresem merytorycznym, treścią oraz graficzną koncepcją dwóch publikacji o szkole i systemie edukacji, które wydamy w przyszłym roku (w ramach realizowanych projektów).
OPOWIEŚCI O NASZYCH DZIAŁANIACH – nagraliśmy bardzo dla nas ważną rozmowę o szkole i naszych działaniach z Wojciechem Doroszem w ramach jego „Cyklu Obywatelskiego” w Trójka Polskie Radio, która swoją premierę będzie miała jeszcze w tym roku – 27.12.2024 r. Cykl obywatelski to audycja powstająca we współpracy z Funduszem Obywatelskim im. Ludwiki i Henryka Wujców o aktywności obywatelskiej, działaniach antydyskryminacyjnych, kontroli instytucji publicznych, prawach mniejszości, rozmowie mimo różnic, pomocy dla uchodźców i migrantów oraz o wielu innych inicjatywach, które warto naśladować i wspierać. Polecamy wszystkie audycje z cyklu.
WSPÓŁPRACY – współpracowaliśmy z kolektywem KAŻDA JEST WAŻNA w działaniach na rzecz widzialności kobiet i praw kobiet (szczególnie w województwie śląskim), polityk równościowych, przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi (realizacja projektu interwencyjnego „każda jest wazna – rozwój interwencyjnej sieci kobiet). Przy okazji polecamy uwadze raport „Równość płci prawem człowieka”, będący analizą danych dotyczących reprezentacji kobiet w lokalnych władzach i organach decyzyjnych w wybranych gminach województwa śląskiego oraz gminnych standardów w zakresie polityk równości płci i przeciwdziałania dyskryminacji